Eyşan İsmi Kur’an’da Geçiyor Mu? Toplumsal Cinsiyet, Çeşitlilik ve Sosyal Adalet Açısından Bir Değerlendirme
İstanbul’un kalabalık caddelerinde yürürken, bazen sokakta gördüğüm yüzler, bazen duyduğum isimler, beni düşünmeye itiyor. Geçenlerde bir arkadaşım, yeni doğan kızı için “Eyşan” ismini seçmişti. “Eyşan ismi Kur’an’da geçiyor mu?” sorusu aklıma takıldı. Sadece bu sorunun yanıtını öğrenmek istemiyordum. Aynı zamanda bu isim etrafında dönen toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adaletle ilgili daha derin bir sorgulama yapma isteği doğdu. Eyşan ismi, belki de başkalarına göre anlam taşır, ama bir toplumda ismin, kişinin kimliğiyle, toplumsal cinsiyetle, toplumun değerleriyle nasıl bir ilişkisi var?
Eyşan İsmi ve Toplumsal Cinsiyet
İstanbul’un sokaklarında yürürken, her köşe başında farklı yaşamlar, farklı kimlikler var. Bazen tanımadığım insanlar arasında, sadece bir ismin, o kişinin kimliğini nasıl şekillendirdiğine tanık oluyorum. Eyşan ismi, kulağa hoş gelen bir isim gibi görünse de, toplumsal normlar ve cinsiyetin toplumda nasıl kodlandığı üzerine düşündürüyor.
Toplumsal cinsiyet normlarının, insanların isimlerini seçerken nasıl etkilediğini görmek, özellikle kadın isimlerinin genellikle belirli kalıplara ve anlamlara dayanması, düşündürücü. Eyşan ismi, birçok kişiye göre güzellik, zarafet ve neşe gibi anlamlarla bağdaştırılabilir. Fakat toplumsal olarak bu tür isimlerin, kadınlıkla ilişkilendirilmesi de oldukça yaygın. Eyşan ismiyle, toplumun kadınlara yüklediği ‘nazlı’, ‘güzel’, ‘zarif’ gibi sıfatlar, genellikle kadınların toplumda hangi rollerle tanımlandığını gözler önüne seriyor.
Çalıştığım sivil toplum kuruluşunda, toplumsal cinsiyet eşitliği üzerine birçok proje yürütüyoruz. Ancak bazen, kadınlar adına seçilen isimlerin bile, toplumsal normları pekiştiren birer araç haline geldiğini fark ediyorum. Eyşan ismi, belki de toplumda “kadın” olmanın imajını yaratmak için seçilen bir isim gibi algılanabilir. Ama her zaman şunu unutuyoruz: Bir ismin anlamı ne kadar güzel olursa olsun, o ismi taşıyan kişinin özgürlüğü, kimliği ve kendini ifade etme hakkı önemlidir. Kadınlık, sadece bir isimle tanımlanamaz.
Çeşitlilik ve Soyut Kimlikler
Eyşan isminin anlamını araştırırken, Kur’an’da bu ismin geçtiğine dair bir bilgi bulamadım. Ancak, ismin kökeni, çeşitli kültürlerde farklı anlamlar taşırken, bunun da sosyal kimlik ve çeşitliliğe nasıl yansıdığını düşündüm. Çeşitlilik, bizim dünyamızda hem bireysel hem de toplumsal düzeyde her zaman var olan bir kavram. Eyşan gibi bir isim, bir kadının kimliğini çok boyutlu olarak şekillendiriyor. Bir kişi, bir toplumda “Eyşan” olarak tanınabilir, fakat bu onun kimliğini tek bir kalıba sokmak anlamına gelmez.
Çeşitliliğin toplumsal düzeyde nasıl işlerlik kazandığını gözlemlemek, beni daha dikkatli hale getiriyor. Kadınların isimleri, toplumun onlara yüklediği anlamlarla, onların çok boyutlu kimliklerini sınırlayabilir. “Eyşan ismi Kur’an’da geçiyor mu?” sorusuna verilen yanıt, belki de önemli bir ipucu verebilir. Fakat daha da önemli olan, insanların kendi kimliklerini oluşturma süreçlerinde nasıl şekillendikleri ve toplumsal normların onlara ne kadar etki ettiği.
Bir başka açıdan bakıldığında, farklı isimler ve anlamlar, çeşitliliği nasıl kutladığımıza dair bir gösterge olabilir. Eyşan ismi, bir kadının hayatta taşıdığı umutları, zorlukları ve başarıları simgeleyebilir. Bir ismin ardındaki anlamlar, bir toplumun değerlerini, kültürünü ve kimlik anlayışını yansıtır. Eğer Eyşan ismini taşıyan biri, bu ismin baskılarından sıyrılarak kendi kimliğini bulabiliyorsa, o zaman toplumsal cinsiyet normları yıkılmış olur.
Sosyal Adalet ve İsimlerin Gücü
Toplumsal cinsiyet eşitsizliğinin her alanda var olduğunu kabul edersek, Eyşan isminin de bu dengenin bir parçası olduğunu görmemiz gerekir. Bir ismin, sadece kişiyi değil, toplumsal eşitsizlikleri de nasıl yansıttığını görmek önemli. Kadın isimlerinin, birer sembol haline gelmesi, toplumsal adaletin nasıl işlediğiyle doğrudan bağlantılı. Eyşan ismi, sadece bir kadının kimliğini değil, aynı zamanda toplumun o kadına biçtiği rolü de belirliyor. Peki ya erkek isimleri? Onlar da toplumun, erkeklerin toplumdaki yerini ve sorumluluklarını nasıl gördüğünü şekillendiriyor. Sosyal adaletin bir parçası olarak, isimlerin ötesinde, bu isimleri taşıyan bireylerin hakları, özgürlükleri ve fırsat eşitliği de önemlidir.
Çalıştığım projelerde, özellikle kadınların isimlerinden, bakış açılarından ve toplumsal rolleriyle ilgili yaşadığı zorlukları çok sık duyuyorum. Eyşan ismi gibi ismler, ne kadar anlamlı olursa olsun, bu tür toplumsal yapıları değiştirmek için bir araç olabilir. İnsanların yalnızca bir ismin arkasına saklanmadan, kendi kimliklerini özgürce oluşturabilmeleri için toplumsal adaletin her açıdan sağlanması gerektiğini düşünüyorum.
Sonuç: Eyşan İsmi ve Toplumun Değerleri
Eyşan ismi, belki de bir toplumun kadınlar için belirlediği normları, isyanı ve zarafeti simgeliyor olabilir. Ancak isminin nerede geçtiği, ne anlama geldiği, bize yalnızca yüzeysel bir bilgi sunar. Gerçek olan, bir kişinin kimliğinin yalnızca ismiyle değil, toplumsal cinsiyet, çeşitlilik ve sosyal adalet gibi kavramlarla şekillendiğidir. Eyşan ismi, belki Kur’an’da geçmiyor ama toplumsal olarak kadın olmanın ve özgürlüğün bir sembolü olmayı sürdürebilir. Ve belki de bu, toplumumuzun çeşitliliğe ne kadar açık olduğuyla doğrudan ilişkilidir. Bu yüzden, Eyşan gibi isimler, sadece bireysel kimlikler değil, aynı zamanda toplumsal değerlerin birer göstergesidir.