Anayasanın 9. Maddesi: Bir Umut ve Adalet Arayışı
Gece, Kayseri’nin sokaklarından biri boyunca yürüyordum. Havanın soğukluğu beni biraz sarmıştı ama içimdeki hisler, soğuktan daha fazla derindi. Genç yaşımda, toplumsal bir şeylerin tam ortasında, bir yerde kalakalmış gibi hissediyordum. Etrafımdaki insanlar koşuşturan, kendi hayatını yaşayan insanlar. Ama ben, kendimi kaybolmuş hissediyordum. Hayatın anlamını bulmak, adaletin nasıl bir şey olduğunu öğrenmek, en azından bu şehre ait olmanın ne demek olduğunu anlamaya çalışıyordum. İşte o an, ne kadar kaybolmuş olursam olayım, bir şey bana gerçek anlamda ışık oldu. Anayasanın 9. maddesi nedir sorusunu sordum. Ama aslında sorumun cevabı, içimdeki umudu uyandıracak bir adaletin parçasıydı.
Bir Yıldız Gibi Parlayan Adalet
O gün okuldaydım. Kayseri’nin yoğun ve karmaşık atmosferinde bir ders arasıydı. Sosyal bilimler dersinden sonra arkadaşım Murat’la bir çay içmek için bir kafeye gittik. Konu yine gündemdeki toplumsal sorunlara gelmişti. Ben, ülkede adaletin, hakların ve özgürlüklerin ne kadar önemli olduğunu düşünerek biraz heyecanlı bir şekilde konuşuyordum. Ama Murat, “Bazen öyle hissediyorum ki, herkesin hakkı var ama o hakları savunmak için kimse bir şey yapmıyor,” dedi. Ben de bu söylediklerine çok katıldım, çünkü aslında kendi içimde bu düşünceler vardı. “Adalet…” dedim, “Bunu daha iyi anlamalıyız, anlamalıyız ki hayat daha anlamlı olsun. Ama bir şey eksik, bir şey hep eksik.”
Ve tam o an, birden hatırladım. Anayasanın 9. maddesi ne demekti? Yani, bu madde, herkesin haklarını savunma ve arama konusunda bir kılavuz gibi değildi? O an, birden içimde kaybolan umut tekrar doğdu. Çünkü Anayasa, bize devletin organlarının bağımsızlığını ve tarafsızlığını garanti ediyordu. Yani, bu maddeyle birlikte bir şeyler değişebilirdi. Bir umut ışığı, o an kafamda parladı.
9. Maddeyi Anlamak
İçimdeki duyguları bir kenara bırakıp, Anayasanın 9. maddesini araştırmaya başladım. O kadar basit bir şeymiş gibi görünse de, aslında çok büyük bir anlam taşıyordu. Anayasa’nın 9. maddesi, “yargı yetkisinin bağımsız ve tarafsız olması gerektiğini” söyler. Bir bakıma, bu madde, adaletin teminatıydı. Yargı organları, hiçbir baskı altında olmadan, sadece hukukun ışığında karar verebilmeliydi. Bu, bir toplumun temel taşıydı. Bir şeyin doğru olup olmadığını ya da adaletin yerini bulup bulmadığını anlamak için yargının özgür olması gerektiği gerçeği, bir anda zihnimde pek çok soruyu yanıtladı.
“Herkesin hakkı eşit mi? Eğer değilse, buna kim karar veriyor? Kim savunuyor bu hakları?” soruları peş peşe aklıma geldi. Çünkü aslında Adalet, bir şeyin ne kadar eşit olduğunu görmekle ilgiliydi. O an anladım: Anayasanın 9. maddesi sadece bir hukuk kuralı değil, toplumu ayakta tutan bir değerdi. Bunu fark ettiğimde, adaletin nasıl bir şey olduğunu düşündüm. Hiç de kolay bir şey değildi. Herkesin hakkını savunabilmesi, herkesin sesinin duyulabilmesi çok büyük bir anlam taşıyor. Adaletin doğru bir şekilde işlemesi için, bağımsız bir yargının olması şarttı.
Yargının Bağımsızlığı ve Kişisel Düşünceler
Bir yargıcın, aldığı kararı sadece hukuk ve vicdanına dayandırarak vermesi, ona karşı duyduğum saygıyı artırdı. Çünkü bir insanın hayatını değiştirebilecek kararlar alırken, bu kararların bağımsız olması çok önemliydi. Bu, bana bir güven verdi. Eğer bir gün kendi sesimi duymaya çalışan birini görürsem, yargının verdiği kararların ne kadar doğru olduğunu ve hukukun herkese eşit davrandığını umarak, bunun gerçekten mümkün olabileceğini hissederim. O yüzden 9. madde bana sadece bir kanun maddesi gibi gelmedi. Bence o, her bireyin haklarını güvence altına alan bir yaşam biçimiydi.
Gerçekten de yargı organlarının bağımsız olması demek, sadece hukukla değil, insan haklarıyla da ilgilidir. O yüzden adaletin sağlanabilmesi için, bir yargıcın kendisini toplumdan, siyasetten ve dışsal etkilerden tamamen soyutlayabilmesi gerektiğini düşündüm. Bu da gerçekten bir toplumun güvenliğini sağlayan bir maddeydi. Ve aslında, sadece Türkiye’de değil, dünyanın her yerinde, bu bağımsızlık hakkının korunması, her bireyin özgürlüğünü savunmak anlamına gelir.
Bir Umut Doğuyor
Gün sona erdiğinde, kafemdeki o soğuk havada, içimde bir sıcaklık vardı. Bu sıcaklık, bir şeyin doğru olduğuna inanmanın gücünden geliyordu. Anayasanın 9. maddesi, bana sadece bir yasal mevzuatın parçası gibi gelmedi. O, gerçekten de bir toplumu ayakta tutacak, adaletin doğru bir şekilde işlediğini görebileceğimiz, yaşamın her anına yansıyan bir umut kaynağıydı. Belki de işte bu yüzden, çok küçük gibi görünen bir anayasa maddesi, içimde büyük bir devinim yarattı.
O an, hayatın anlamını sadece adaletin sağlanmasında bulabileceğimi fark ettim. Çünkü gerçekten de bir toplumun güvenliği, huzuru ve geleceği, adaletin ne kadar sağlıklı işlediğine bağlıydı. Anayasa’nın 9. maddesi, bana yalnızca hukuku değil, aynı zamanda insanların birbirlerine olan güvenini de öğretiyordu.
Sonunda, belki de tüm hayatım boyunca istediğim şey sadece buymuş: Adaletin doğru, özgür ve bağımsız bir şekilde hüküm sürdüğü bir dünyada yaşamak.