Kategori: Makaleler

Öğrenmenin Merakla Başlayan Yolculuğu Bir eğitimci olarak her gün aynı şeyi gözlemliyorum: Öğrenme, bir soruyla başlar. Bazen o soru çok basittir; “Dişi koyun ne?” gibi. Ancak her basit sorunun arkasında, bilgiye ulaşmanın, düşünmeyi geliştirmenin ve anlam kurmanın derin bir hikâyesi vardır. Bu yazıda, “dişi koyun”un sadece bir kelime bilgisi olmadığını; bir öğrenme deneyiminin, pedagojik yaklaşımın ve bilişsel farkındalığın örneği olduğunu birlikte keşfedeceğiz. — Dişi Koyun Ne Demek? Dil bilgisi açısından başlayalım: Dişi koyun hayvan bilimi (zooloji) ve tarım terimleri içinde “koyun” olarak adlandırılır; yani erkek koyuna “koç”, yavrusuna ise “kuzu” denir. Ancak, bu tanımı bilmek sadece bir kelimenin anlamını öğrenmek…

Cumhurbaşkanını Kim Yargılayabilir? Antropolojik Bir Bakışla Gücün Sınırları ve Toplumun Ritüelleri Bir antropolog olarak, kültürlerin derin yapısını anlamaya çalışırken sık sık şu soruya takılırım: “Bir toplum gücü nasıl tanımlar, nasıl sınırlar?” Her kültürün kendine özgü bir otorite ritüeli vardır; kimi kralların tanrısal olduğuna inanır, kimi liderlerini halkın emanetiyle sınırlı görür. Bu bağlamda “Cumhurbaşkanını kim yargılayabilir?” sorusu, yalnızca bir hukuk sorusu değil; kültürel iktidar anlayışının, toplumsal kimliklerin ve modern devlet ritüellerinin merkezinde duran antropolojik bir meseledir. Gücün Kutsallığı: Antik Ritüellerden Modern Devlete Tarihin ilk toplumlarında liderler, yalnızca siyasi değil aynı zamanda kutsal figürler olarak kabul edilirdi. Eski Mısır’da firavunlar tanrının yeryüzündeki…

Bütçeyi kim onaylar? Gücün, halkın ve paranın kesişim noktasında bir yolculuk “Bütçeyi kim onaylar?” sorusu kulağa teknik bir ayrıntı gibi gelebilir. Oysa aslında bu soru, demokrasinin kalbine, iktidarın gerçek sahibine ve toplumun kendi geleceğine dair söz hakkına dokunur. Çünkü bütçe sadece bir gelir-gider tablosu değil; bir toplumun önceliklerini, değerlerini ve hayallerini şekillendiren siyasi bir belgedir. Bu yüzden bu yazıda, bütçeyi onaylayan mekanizmayı sadece hukuki çerçevede değil, küresel ve yerel kültürel farklılıklarla birlikte ele alacağız. Hadi gelin birlikte düşünelim: Parayı kim dağıtıyor ve aslında kim karar veriyor? Bütçeyi onaylayan kurum çoğu ülkede parlamentodur (TBMM, Kongre, Parlamento vb.). Yürütme organı tasarıyı hazırlar,…

Ateşi İlk Kim Buldu? — Bir Felsefi Yolculuk İnsanın Işığa Yolculuğu İlk kıvılcım… belki de bir yıldırımın düşüşüyle, belki iki taşın birbirine sürtünmesiyle doğdu. Fakat ateşi “bulan” kimdi? Bu soru, yalnızca tarihsel bir merak değil; insanın bilme arzusuna, varlıkla kurduğu ilişkiye ve doğayla olan etik sınırlarına dokunan derin bir sorgudur. Filozof için bu soru, “ateşi kim buldu?”dan ziyade “ateşi bulmak ne demektir?” sorusuna dönüşür. Epistemolojik Bir Bakış: Bilginin Alevi Ateşin keşfi, insanlık tarihinde bilginin doğuşuyla eşdeğer bir dönüm noktasıdır. Çünkü ateş, sadece ısınmayı değil, düşünmeyi de başlatmıştır. Epistemoloji açısından ateş, insanın “bilgiyi deneyim yoluyla üretme” kapasitesinin ilk sembollerinden biridir. Ateşi…

0 Rh Negatif İyi Mi? Merhaba! Hepimiz zaman zaman kan grubumuzun hayatımızdaki etkilerini düşünmüşüzdür, ancak Rh faktörü, genellikle çok daha az konuşulan bir konu. Son zamanlarda, 0 Rh negatif kan grubunun ne kadar özel olduğu üzerine birçok soru alıyorum. “0 Rh negatif iyi mi?” diye merak edenler var. Gelin, bu soruyu daha yakından inceleyelim ve birlikte anlamaya çalışalım. Konuya dair duyduğumuz mitler ve gerçekleri, bazı hikâyelerle birleştirerek ele alalım. Rh Negatif Kan Grubunun Anlamı Öncelikle, Rh negatif nedir, biraz açıklayalım. Kan grubumuz, A, B, AB ve 0 gibi harflerle belirtilir ve bunun yanı sıra Rh faktörü de bulunur. Eğer kanınızda…

Kuzu Gerdan Sağlıklı Mı? Ekonomik Perspektiften Bir Değerlendirme Kaynakların sınırlı olduğu bir dünyada, her birey ve toplum, yaptığı her seçimde fırsat maliyetlerini göz önünde bulundurmak zorundadır. Ekonomi, bireylerin ve toplumların sınırlı kaynaklarla en verimli şekilde nasıl hareket edebileceğini anlamaya çalışırken, sağlık, beslenme ve gıda güvenliği gibi kritik alanlarda yapılan seçimlerin uzun vadeli sonuçlarını da dikkate alır. Gıda tüketimi, toplumsal refahın ve bireysel sağlığın şekillenmesinde önemli bir yer tutar. Kuzu gerdan gibi et ürünlerinin sağlıklı olup olmadığı da bu seçimlerin merkezinde yer alır. Peki, kuzunun gerdanı sağlıklı mı? Piyasa dinamikleri, bireysel kararlar ve toplumsal refah açısından nasıl değerlendirilmelidir? Kuzu Gerdan ve…

Hangi İlin Güvercini Meşhur? Antropolojik Bir Bakış Bir antropolog olarak bir kültüre yaklaşmanın en büyüleyici yollarından biri, o toplumun gündelik yaşamında yer etmiş sembollere ve ritüellere bakmaktır. Türkiye’de güvercin, yalnızca bir kuş değil; aidiyetin, sevginin, bağlılığın ve hatta kimliğin göstergesi olmuştur. Bu yazıda, “Hangi ilin güvercini meşhur?” sorusunu, sadece coğrafi değil, aynı zamanda kültürel ve sembolik bir merakın izinde antropolojik bir perspektiften ele alacağız. Güvercin ve Kültürel Kimlik: Kanatlara Yüklenen Anlamlar Güvercin, birçok kültürde olduğu gibi Anadolu’da da barışın, sadakatin ve maneviyatın sembolüdür. Ancak Anadolu coğrafyasında bu anlam, yerel geleneklerle harmanlanarak çok katmanlı bir kimlik kazanmıştır. “Bir ilin güvercini” dediğimizde…

Görüleceği Üzere Ne Demek? Psikolojik Bir Analiz İnsan Davranışlarının Derinliklerine Bir Bakış Bir psikolog olarak her gün, insanların söyledikleri ya da yaptıkları şeylerin bazen çok daha derin anlamlar taşıdığını fark ederim. “Görüleceği üzere” gibi bir ifadeyi duyduğumuzda, çoğumuzun zihninde belirli bir anlam veya çıkarım oluşur. Ancak bu ifadenin altında yatan psikolojik süreçler, çoğu zaman gözlemlerimizin ötesine geçer. İnsanlar, duygusal, bilişsel ve sosyal yapılarının etkisiyle çeşitli şekillerde ifade ederler; bu da “görüleceği üzere” gibi cümlelerin anlamını değiştirebilir. Peki, “görüleceği üzere” ifadesi ne anlama gelir ve bu ifadenin kullanılma şekli, insan psikolojisinde nasıl bir yer tutar? Görme ve Anlama: Bilişsel Psikolojinin Perspektifi…

Gümüş böceği (silverfish), nemli, karanlık ve sıcak ortamlarda yaşar; bu nedenle kuru, parlak ve havadar yerlerden hoşlanmaz. Küçüklüğümden beri her köşeye saklanan o minik, gümüş renkli yaratıklar hep dikkatimi çekerdi. Kimileri “şans getirir” derdi, kimileri “evin nemini gösterir.” Yıllar sonra fark ettim ki, gümüş böceği aslında yalnızca bir böcek değil — çevreyle, kültürle, hatta insanla kurduğumuz ilişkinin bir aynası gibi. Bugün, “Gümüş böceği neden hoşlanmaz?” sorusunu sadece biyolojik değil, kültürel ve küresel açıdan da düşünelim. Çünkü bazen bir böcek bile, dünyanın farklı yerlerinde bambaşka anlamlar taşır. Gümüş Böceği Neden Hoşlanmaz? Bilimin Söyledikleri Gümüş böceği, Latince adıyla Lepisma saccharina, milyonlarca yıldır…

Gri Güvercin Ne Anlama Gelir? Ekonomik Belirsizlikte Dengeli Politikanın Sembolü Bir ekonomist olarak her zaman şu düşünceyle başlarım: Kaynaklar sınırlıdır, ama insanın arzuları sınırsızdır. Bu basit gerçek, tüm ekonomik kararların özünü oluşturur. Piyasalar, tıpkı doğadaki ekosistemler gibi, denge arayışı içindedir. Ancak bu denge, her zaman siyah ve beyaz kadar net değildir. Bazen karar vericilerin karşısına “gri” bir alan çıkar — işte gri güvercin tam olarak bu alanın sembolüdür. Gri güvercin, ekonomi literatüründe doğrudan bir kavram olmasa da, günümüzde merkez bankacılığı, yatırım davranışları ve piyasa psikolojisi açısından giderek daha sık kullanılan bir metafordur. Bu yazıda, bu sembolü ekonomik bir mercekten inceleyelim:…